ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

Του Χρίστου Τομπάζου

Κεντρικού Οργανωτικού Γραμματέα ΠΕΟ

Η αρχή έγινε στο Σικάγο το 1886. Η νεοσύστατη Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας είχε αποφασίσει πως εάν οι εργοδότες δεν αποδέχονταν το αίτημα του οκτάωρου θα πραγματοποιούσε πανεργατική απεργία την 1η Μάη του 1886. «Η 1η του Μάη ήταν μια θαυμάσια μέρα. Ο παγωμένος άνεμος, που συχνά ήταν πολύ διαπεραστικός την άνοιξη, ξαφνικά έπεσε και είχε βγει ο δυνατός ήλιος. Γύρω στους 340.000 εργάτες διαδήλωναν σε όλη τη χώρα. Περίπου 190.000 είχαν κατέβει σε απεργία. Στο Σικάγο 80.000 απεργούσαν. Τη Δευτέρα η απεργία απλώθηκε. Λόγια του Α. Σπάις, ηγετικού στελέχους των Συνδικάτων.

Στις 3 του Μάη, 6 εργάτες δολοφονήθηκαν και 30 τραυματίστηκαν όταν η αστυνομία πυροβόλησε απεγούς σε μεγάλη συγκέντρωση έξω απ' το εργοστάσιο «Μακ Κόρμικ», στο Χάρβεστερ.

Η αστυνομία συλλαμβάνει εργατικά στελέχη και οκτώ παραπέμπονται σε δίκη. Τέσσερις καταδικάζονται σε απαγχονισμό και τους κρεμάνε στις 11 του Νοέμβρη του 1887. Ο Α. Σπάις στην απολογία του, μεταξύ άλλων, έλεγε στους κατηγόρους του: «Βαδίζετε κυριολεκτικά σε μια υπόγεια φωτιά. Μπορείτε να το αγνοείτε. Δε θα την αποφύγετε»

Άκληροι ακτήμονες, απελευθερωμένοι σκλάβοι, μετανάστες, που αποτελούσαν το προλεταριάτο τότε, ανοίγουν το δρόμο.

Μπορεί, Αστυνομία και πολιτοφυλακή, υπηρετώντας την ασύδοτη μπουρζουαζία, σε συνεργασία με τους χαφιέδες της εργοδοσίας, να έπνιξαν στο αίμα την ηρωική εξέγερση. Καθιέρωσαν όμως την Πρωτομαγιά του 1886 του Σικάγο, σε ένα φωτεινό σημείο αναφοράς, για όλους τους κατοπινούς αγώνες τους οποίους επρόκειτο να δώσει η εργατική τάξη όλου του κόσμου για ανθρώπινες συνθήκες ζωής και δουλειάς.

Ογδόντα επτά χρόνια πέρασαν και από την πρώτη φορά που γιορτάστηκε η Πρωτομαγιά στην Κύπρο. Με πρωτοβουλία του τότε Κ.Κ.Κ. και του Εργατικού Κέντρου Λεμεσού, στη παρουσία δεκάδων εργαζομένων, γιορτάστηκε για πρώτη φορά η τιμημένη Εργατική Πρωτομαγιά.

Ο «Νέος άνθρωπος» στη έκδοση του της 1^η Μαϊου 1925 είχε γράψει «Για πρώτη φορά γιορτάζεται σ’ αυτή την γωνιά της γης η Πρωτομαγιά του πραγματικού ξεσκλαβωμού, από τους οργανωμένος εργάτες, τους χωρικούς και το Κ.Κ.Κ. που αγωνίζονται πάντα για τη ευημερία και τη ελευθερία τόπου μας».

Πηγαίνοντας σήμερα νοερά προς τα πίσω, μπορούμε να διακρίνουμε μέσα από την εξέλιξη των Πρωτομαγιάτικων εκδηλώσεων, την ζωντανή τους σχέση με την ιστορική διαδρομή και τους αγώνες του Συνδικαλιστικού κινήματος. Κάποιες από αυτές έχουν σφραγίσει την ιστορία του εργατικού κινήματος στον τόπο μας, όπως:

Το 1931 στην Εργατική Λέσχη Λευκωσίας έγινε η μεγαλύτερη μέχρι τότε συγκέντρωση με ομιλητές τον Τεύκρο Ανθία, τον Μικρασιάτη και το Γιάννη Ευσταθίου ο οποίος μίλησε στα Τουρκικά για να καταλαβαίνουν και οι Τουρκοκύπριοι εργάτες.

Το 1940 έγιναν εκδηλώσεις σε όλη τη Κύπρο με πρωτοφανή συμμετοχή και με αιτήματα την άρση των εκτοπιστικών διαταγμάτων στελεχών του Εργατικού Κινήματος, την θέσπιση Εργατικής Νομοθεσίας και την εισαγωγή Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Από το 1943 οι συγκεντρώσεις μεταφέρονται σε ανοικτούς χώρους. Παρά τα τεράστια εμπόδια που παρέμβαλλαν οι αποικιοκράτες, την λογοκρισία, την παρουσία χαφιέδων και αστυνομικών, την απαγόρευση της χρήσης μεγάφωνων, την κατάσχεση των εράνων που διεξάγονταν στις συγκεντρώσεις, οι πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις σηματοδοτούν την ύπαρξη ενός μαζικού και μαχητικού κινήματος.

Το 1947 λόγω της σκληρής μάχης που έδιναν τότε οι πρωτοπόροι Μεταλλωρύχοι γιορτάζεται η Πρωτομαγιά στη Λεύκα και στο Μαυροβούνι. Η αμερικάνικη διοίκηση της εταιρείας απαγόρευσε την εκδήλωση και εκβιαστικά έκλεισε για τρεις ημέρες τις εγκαταστάσεις. Οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργαζόμενοι θυσίασαν τα τρία μεροκάματα, που για τα δεδομένα της τότε εποχής ήταν δυσβάσταχτο κόστος, δεν πτοήθηκαν και εκατοντάδες ήταν αυτοί που πήραν μέρος στη μεγαλειώδη παρέλαση αψηφώντας τα μέτρα της Διεύθυνσης της εταιρείας και της αστυνομίας.

Η πιο συγκλονιστική ίσως Πρωτομαγιά πραγματοποιήθηκε το 1958. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργάτες ξεχύθηκαν στους δρόμους ανεμίζοντας τα κόκκινα λάβαρα. Αυτό το συγκλονιστικό συναπάντημα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ενωμένων κάτω από τα ίδια λάβαρα, αποτέλεσε το πρόσχημα για να αρχίσουν οι δολοφονίες Τουρκοκυπρίων πρωτοπόρων αγωνιστών από τα όργανα του σωβινισμού και την ΤΜΤ τα οποία και επέβαλαν με την βία το διαχωρισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος.

Σήμερα, 126 χρόνια μετά την ηρωική Πρωτομαγιά του Σικάγο, 87 χρόνια από την πρώτη Πρωτομαγιά στην Κύπρο, τα οράματα των πρωτοπόρων παραμένουν ζωντανά και διαχρονικά. Ενώνουν τους εργαζόμενους στον αγώνα για εργασία με δικαιώματα, για ειρήνη, δημοκρατία και κοινωνική πρόοδο.

Η φετινή Πρωτομαγιά βρίσκει τους εργαζομένους σε όλο τον κόσμο αντιμέτωπους με τις συνέπειες μιας τεράστιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η οποία αποδεικνύεται πιο βαθιά, πιο εκτεταμένη και μακρόχρονη από εκείνη που όλοι υπολόγιζαν. Μια κρίση του συστήματος, του ασύδοτου καπιταλισμού που οδηγεί σε εργασιακό μεσαίωνα. Στις πλείστες χώρες του κόσμου, η κρίση αξιοποιείται ως ευκαιρία από το κεφάλαιο για μια άνευ προηγουμένου επίθεση σε δικαιώματα που βεβαίως δεν χαρίστηκαν αλλά κερδήθηκαν, πολλές φορές και με αίμα.

Στην Κύπρο, το Λαϊκό κίνημα και η Αριστερά δεν επέτρεψε ο νεοφιλελευθερισμός σαν φιλοσοφία να διαβρώσει τη συνοχή της κυπριακής κοινωνίας, ενώ η ύπαρξη ενός ισχυρού και συγκροτημένου συνδικαλιστικού κινήματος μπροστάρης του οποίου είναι η ΠΕΟ λειτούργησαν ευεργετικά για τους εργαζόμενους και είναι για αυτό που συγκαταλεγόμαστε στις χώρες που οι εργαζόμενοι, επηρεάστηκαν σε μικρότερο βαθμό, συγκριτικά με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες .

Από την άλλη, οι επιθέσεις ενάντια στους εργαζόμενους και τα εργατικά δικαιώματα, από το μεγάλο κεφάλαιο και τις νεοφιλελεύθερες δυνάμεις εντείνονται.

Οι υπερασπιστές και οι πολιτικοί προστάτες του νεοφιλελευθερισμού στην Κύπρο, θεωρούν ότι οι δύσκολες συνθήκες που δημιούργησε η κρίση είναι η ευκαιρία τους για να προωθήσουν διαχρονικούς στόχους, ενάντια στα εργασιακά και Συνδικαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων.

Υποσκάπτουν σε μόνιμη βάση κάθε προσπάθεια για εξεύρεση λύσεων μέσα από κοινωνική συναίνεση. Προσπαθούν να κάνουν ότι και οι ομοϊδεάτες τους αλλού. Προτάσσουν αντικοινωνικές και αντεργατικές ρυθμίσεις, αμφισβητούν τον διάλογο, επιχειρούν με κάθε ευκαιρία να απαξιώσουν το συνδικαλιστικό κίνημα, στοχοποιούν τους ηγέτες του. Δαιμονοποιούν τους μισθωτούς ως τους αίτιους της κρίσης, την ίδια ώρα που απορρίπτουν κάθε πρόταση για ουσιαστική συμβολή του πλούτου στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης.

Σε τέτοιες δύσκολες περιόδους φαίνεται ξεκάθαρα πόσο μεγάλη αξία έχει για τους εργαζόμενους η οργάνωση, η ταξική αλληλεγγύη και η ενότητα δράσης.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η Πρωτομαγιά είναι λοιπόν εκεί για να μας υπενθυμίζει τα αυτονόητα. Ότι τίποτε δεν μας χαρίστηκε και όπως με αγώνες κερδήθηκαν, με οργάνωση και αγώνα, αποφασιστικά, με αυτοπεποίθηση, με πίστη στο δίκιο του αγώνα θα υπερασπιστούμε και θα βελτιώσουμε τις κατακτήσεις μας.

Το διαχρονικό μήνυμα της εργατικής Πρωτομαγιάς μας υπενθυμίζει ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να βασιστούν πρώτα και κύρια στις δικές τους δυνάμεις. Με την ενίσχυση και την διαφύλαξη των συνδικάτων τους, περιφρουρώντας την ενότητα του εργατικού κινήματος και με προσήλωση στον ταξικό προσανατολισμό τους, μπορούν να σταθούν ανάχωμα στις όποιες αντεργατικές επιβουλές.

Κάτω από το σύνθημα ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΠΡΟΧΩΡΟΥΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ, ας πορευτούμε λοιπόν και φέτος δίνοντας μαζικά το παρών μας στις εκδηλώσεις της ΠΕΟ, στέλνοντας το μήνυμα ότι για μας, η 1^η του Μάη είναι μέρα τιμής και μνήμης. Είναι μέρα αγώνα για τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των εργαζομένων για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, για μια επανενωμένη Κύπρο, κοινή πατρίδα όλων των παιδιών της, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμένιων Λατίνων.