Το κραχ του 1929 και το σήμερα- μέρος Β

Είναι απίστευτο, αλλά την ίδια στιγμή που στην Ευρώπη επιβάλλουν λιτότητα, με τον απόλυτο ισχυρισμό ότι δεν υπάρχει άλλη πορεία, στις ΗΠΑ, προς το παρόν τουλάχιστον, κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Αποτυγχάνοντας όμως και στις δύο περιπτώσεις να έχουν οποιοδήποτε αποτέλεσμα, διότι τα πράγματα είναι πολύ πιο βαθιά. Έχουν να κάνουν με τα βασικά συμπεράσματα της μαρξιστικής ανάλυσης για την οικονομία, τις άλυτες αντιφάσεις της καπιταλιστικής ανάπτυξης που οδηγούν σε αξεπέραστη κρίση.   

ΕΠΑΝΑΛΗΨΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ.

Οι δυνάμεις της αγοράς.

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ότι δοκιμάζεται τώρα, έχει ήδη δοκιμαστεί την περίοδο μετά το κραχ του 1929. Τα εμπορικά μέτρα που ξεκίνησαν με τον δασμό Smoot-Hawley στις ΗΠΑ και που ακολουθήθηκε με παρόμοια μέτρα από όλους, οδήγησαν στην κατάρρευση του παγκόσμιου εμπορίου. Μεταξύ του 1929 και του 1932 συρρικνώθηκε κατά το απίστευτο, χωρίς προηγούμενο ποσοστό των 2/3 περίπου.

Στο ίδιο διάστημα, στις 20 Σεπτεμβρίου του 1931, η Βρετανία, η κύρια καπιταλιστική χώρα του πλανήτη ακόμα, εγκαταλείπει την ισοτιμία χρυσού. Κάτι ανάλογο με την πολιτική εγκατάλειψης του ευρώ. Δημιουργείτε πανικός παγκόσμια.  Τα  233 χρόνια σταθερότητας στις παγκόσμιες συναλλαγές- με εξαίρεση διαλλείματα πολέμων- κατά τα οποία οι σταθερές ισοτιμίες ποτέ δεν θεωρήθηκαν παράγοντας κρίσης, έφτασαν στο τέλος τους.

Άφησαν, ταυτόχρονα, την αγορά να στεγνώσει από χρήμα. Οι νόμοι της έπρεπε να αφεθούν απερίσπαστοι να λειτουργήσουν εξυγιαντικά. Αυτή ήταν η γενική πολιτική μέχρι το 1932, όταν η βιομηχανική παραγωγή στις ΗΠΑ καταβαραθρώθηκε κατά 54% σε σχέση με το 1929 και η ανεργία ανέβηκε στα 12 με 15 εκατομμύρια, ή στο 25 με 30%. Μέχρι το 1933, 11,000 από τις 25,000 τράπεζες είχαν καταρρεύσει.

Αντιστροφή πολιτικής.

Με την εκλογή του το 1932, ο Franklin D. Roosevelt, αντιστρέφει αυτή την πολιτική, προχωρώντας σε μαζικές κρατικές παρεμβάσεις και χρηματοδότηση μεγάλων έργων. Ταυτόχρονα εισάγει μια σειρά κανονισμών για έλεγχο των τραπεζών και γενικά της οικονομικής δραστηριότητας. Παρόλη όμως την αύξηση της κυβερνητικής χρηματοδότησης κατά 30%( 46% σε πραγματικούς αριθμούς λαμβάνοντας υπόψη την μείωση των τιμών της περιόδου) η μαζική ανεργία και το στάλομα της οικονομικής δραστηριότητας, σε κάπως μικρότερη κλίμακα, παρέμειναν αθεράπευτα. Και ακόμα χειρότερα, τα χρόνια 1937-38 σημαδεύονται από νέα κατάρρευση.

Όλη η Ευρώπη βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Με πιο τραγική περίπτωση την Γερμανία όπου με το  1932, η ανεργία φτάνει τα 6 εκατομμύρια, ή 25% της εργατικής δύναμης. Ο πληθωρισμός καταγράφει  1 δις% (σωστά διαβάσατε, 1δις%, ότι και να σημαίνει αυτό) και το έδαφος προετοιμάζεται για την άνοδο του Φασισμού στην εξουσία, του πιο βάρβαρου ίσως φαινομένου στην ανθρώπινη ιστορία.

ΑΔΙΕΞΟΔΑ.

Καμιά ανταπόκριση σε γνωστές θεραπείες.

Μετά το κραχ του 1929, η παγκόσμια οικονομία, η ευρωπαϊκή, η αμερικανική, δεν ανταποκρίνονταν σε καμιά θεραπεία. Οι νόμοι της αγοράς, που στα προηγούμενα 150 τόσα χρόνια καπιταλιστικής οικονομίας έβαζαν τα πράγματα σε τάξη, όχι χωρίς μεγάλα Κόστα φυσικά για τις ζωές των ανθρώπων, αδυνατούσαν τώρα να έχουν αποτέλεσμα. Το ίδιο και οι κρατικές παρεμβάσεις στις οποίες κατέφυγαν μαζικά με το 1932. Ο Υπουργός Οικονομικών Henry Morganthau, Jr., το 1939 διατύπωσε με σχετική απελπισία ότι, 8 χρόνια χρηματοδοτήσεων από το πρόγραμμα του New Deal και επανειλημμένες  προσπάθειες στήριξης της βιομηχανίας, είχαν σαν αποτέλεσμα «όση ανεργία είχαμε και όταν ξεκινούσαμε… και ένα τεράστιο χρέος στα χέρια μας».

Το ίδιο αδιέξοδη ήταν και η διακοπή των σταθερών ισοτιμιών και οι ανταγωνιστικές υποτιμήσεις. Όπως και οι εμπορικοί πόλεμοι.  Αν με το 1938 η Ευρώπη δεν έμπαινε στην υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων, σε οικονομία δηλαδή παραγωγής όπλων( κάτι που ο Χίτλερ είχε κάνει από το 1933, διασώζοντας προσωρινά την οικονομία αλλά κάνοντας τον πόλεμο αναπόφευκτο), και λίγο αργότερα οι ΗΠΑ, η ανθρωπότητα ήταν μπροστά στο φάσμα ενός νέου 1929, ακόμα βαθύτερου.

Ο εντοπισμός των λόγων της κρίσης, ακόμη εκκρεμεί. Ακόμα και μέχρι σήμερα, οι υποστηρικτές της πολιτικής των δυνάμεων της αγοράς, αποδίδουν την ευθύνη της συνέχισης της κρίσης στο ότι δεν αφέθηκε αρκετός χρόνος σε αυτές τις δυνάμεις να συντελέσουν το έργο τους. Και οι υποστηρικτές των κρατικών παρεμβάσεων, των ελλειμματικών προϋπολογισμών και της βαριάς χρηματοδότης, ότι αυτά δεν έγιναν στον απαιτούμενο βαθμό.

Πού βρίσκεται η αλήθεια;

Σωτήρης Βλάχος.