Όταν οι φούσκες έσκασαν, μέρος β

Η Αριστερά, τόσο στην Κύπρο όσο και αλλού, προσπαθώντας να χαράξει νέα πορεία σε αυτό το παγκόσμιο χάος και τα αδιέξοδα των μνημονίων, προσεγγίζει με επικίνδυνο τρόπο το ζήτημα του Ευρώ και της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η  παγκόσμια κρίση, με σπινθήρα την κατάρρευση της Lehman Brothers στις ΗΠΑ το 2008, άγγιξε κάθε γωνιά του πλανήτη μέσα σε λίγες μέρες. ‘Έσπασαν οι φούσκες  που κρατούσαν το παγκόσμιο σύστημα σε λειτουργία και φάνηκε το βάθος της κρίσης  που καμιά σχέση  έχει με ενιαία νομίσματα. Ενιαίο νόμισμα υπάρχει στην ευρωζώνη, αλλά η κρίση βρίσκεται σε κάθε χώρα.

Οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Τρόικα, που επιβάλλουν τα μνημόνια, επιδεινώνουν την  κρίση. Είναι ουτοπία όμως η εντύπωση ότι αποχώρηση από το ευρώ είναι το αντίδοτο, ή δίνει, με οποιοδήποτε τρόπο, ανεξαρτησία κινήσεων,  διαγράφει τη δυνατότητα των διεθνών τραπεζιτών και των ισχυρών να καθορίσουν την μοίρα κάθε κράτους.

Οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί και η Τρόικα μπορούν να επιβάλουν μνημόνια στα κράτη μέλη. Μπορούν να επιβάλουν όμως και εμπορικούς περιορισμούς, δασμούς στα εισαγόμενα- για να μην αναφέρουμε  ακόμα πιο πολεμικά μέτρα- από τα κράτη μη μέλη. Με αποτελέσματα ακόμα πιο δραματικά από αυτά των μνημονίων. 

Η ίδια η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε αυτό ακριβώς τον σκοπό: να ‘επιβάλει μέτρα στα μη μέλη για να προστατέψει τα μέλη.

Η κρίση του 1929 και αυτού που ακολούθησε, είναι αρκετό παράδειγμα για τις δυνατότητες των ξεχωριστών κρατών να βρουν λύσεις από μόνα τους, σε ανταγωνισμό με τα υπόλοιπα, σε περιοδους παγκόσμιας κρίσης. Οι εμπορικοί περιορισμοί και οι υποτιμήσεις νομισμάτων- που είναι το ένα και μοναδικό «πλεονέκτημα» που παρέχει η αποχώρηση από το ευρώ- όχι δεν βοήθησαν ακόμα και ένα έθνος να βγει από την κρίση, αλλά οδήγησαν στην μεγαλύτερη βαρβαρότητα στην ανθρώπινη ιστορία.

Η «ανεξαρτησία» κινήσεων σε σχέση με το τύπωμα χρήματος και τον καθορισμό του ύψους των επιτοκίων, που δίνει η αποχώρηση από το ευρώ, δεν μπορεί καν να αναφέρεται σαν πλεονέκτημα σε συνθήκες οικονομικών πολέμων και συνολικής κατάρρευσης.

Η κατάρρευση της Ε.Ε. και του ευρώ αποτελεί την πιο πιθανή προοπτική με τα σημερινά δεδομένα, που πρέπει όμως να αντιμετωπίζεται με τρόμο.  Όταν τα μέτρα των ευρωπαϊκών θεσμών και της Τρόικας αποδειχτούν εντελώς ανίκανα να δώσουν διέξοδο από την κρίση, το επόμενο βήμα  θα είναι η  προσπάθεια κάθε  ευρωπαϊκού κράτους να αντιμετωπίσει ότι γίνεται από την κρίση από μόνο του. Φορτώνοντας ότι μπορεί στους υπόλοιπους.

Τα  στρατηγικά κέντρα κάθε χώρας τρέμουν αυτή την προοπτική, που θα είναι το προοίμιο ένοπλων συγκρούσεων. Όσο όμως τα μνημόνια και οι «λύσεις» μέσα στην Ε.Ε. καταλήγουν σε αδιέξοδα και επιδείνωση της κατάστασης, τόσο μια «ηρωική» έξοδος και τα επακόλουθα της θα μπαίνουν στην ημερήσια ατζέντα.  

Για να μην διαλυθεί η Ευρώπη, μέσα και από την πολιτική εγκατάλειψης του ευρώ, και να εισέρθουν οι ξεχωριστές χώρες σε ανελέητο εθνικό ανταγωνισμό για επιβίωση, θα πρέπει η Αριστερά να δώσει πραγματική μάχη.  Αυτή είναι η μάχη που πρέπει να δοθεί. Δεν είναι το ενιαίο νόμισμα της Ευρώπης που ευθύνεται για την ευρωπαϊκή κρίση, πόσο μάλλον την παγκόσμια. Είναι η αδυναμία της πολυδιαφημισμένης ελεύθερης αγοράς να αναπαράγει, να συντηρήσει τον εαυτ ό της. Αδυναμία που κατέστησε τις φούσκες και τον υπερδανεισμό αναπόσπαστο, αναντικατάστατο στοιχείο της οικονομικής επιβίωσης του παγκόσμιου συστήματος τις τελευταίες δεκαετίες. Πολιτική όμως που είχε  ημερομηνία λήξης το 2008.

Οι φούσκες   έσκασαν και ο υπερδανεισμός έχει μετατραπεί από παράγοντας στήριξης της σχετικής ανάπτυξης, σε παράγοντα που έχει αλυσοδέσει κάθε δυνατότητα ανάπτυξης. Όχι μόνο για τα υπερχρεωμένα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά και για τα υπόλοιπα, ακόμα και την Γερμανία. Τα δανεικά στην Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία κλπ, δεν ήταν απαραίτητα μόνο για αυτές, αλλά και για τις Γερμανικές εξαγωγές σε αυτές τις χώρες, την Γερμανική ανάπτυξη. Τα δανεικά των χρεωμένων χωρών ήταν απαραίτητα για το παγκόσμιο σύστημα.

Για  να υπάρξει διέξοδος από τον βάλτο της κρίσης, πρέπει να υπάρξει  διαγραφή των χρεών που χρησίμευαν σε όλους. Και αυτή η διαγραφή δεν μπορεί να γίνει ανταγωνιστικά, με απόφαση του Ελληνικού  κράτους σε βάρος του Γερμανικού. Αυτό θα ήταν η αφορμή για εθνικές συγκρούσεις που σύντομα θα βγουν εκτός έλεγχου. Ειδικά όσο ο Γερμανικός λαός είναι πεισμένος ότι με τον δικό του ιδρώτα στήριξε τους Έλληνες «αργόσχολους», που τώρα αρνούνται να εξοφλήσουν το χρέος τους.  Πρέπει να υπάρξει συμφωνία των δυο κρατών. Και υπάρχουν δυνατά, πειστικά επιχειρήματα για να γίνει αυτό δυνατό. Η κρίση στην οποία και η Γερμάνια εισέρχεται σήμερα, είναι η πιο τρανή απόδειξη ότι τα δανεικά της Ελλάδας χθες, ήταν και για την ίδια απαραίτητα. Αυτή η προσέγγιση πρέπει να ακουστεί από τον Γερμανικό λαό.

Η μάχη που υπάρχει μπροστά μας είναι κύρια πολιτική και όχι οικονομική. Είναι μάχη για να αντικατασταθεί η εντελώς αδιέξοδη, καταστροφική για τους ανθρώπους αλλά και για ολόκληρο τον πολιτισμό του 21ου αιώνα, επίθεση ενάντια στις ζωές των ανθρώπων. Να αντικατασταθεί με συμφωνίες των λαών για διαγραφή του χρέους. Δημόσιου και ιδιωτικού. Με κατασχέσεις περιουσιών ιδιωτών όπου τα προσωπικά περιουσιακά στοιχεία δεν δικαιολογούνται από τις δηλώσεις εισοδήματος. Με κρατικοποιήσεις στις περιπτώσεις εταιρειών με στρατηγική σημασία για την οικονομία.

Αυτό θα έσπαζε τα δεσμά που κρατούν τις παραγωγικές δυνατότητες χαντακωμένες.  Που σε συνδυασμό με τον έλεγχο των τραπεζών από την κοινωνία, θα επέτρεπε σχεδιασμό της χρηματοδότησης και της παραγωγής. Στην βάση όχι του τραπεζικού κέρδους, αλλά  του πόση στήριξη χρειάζονται οι επιχειρήσεις, οι παραγωγικές δυνάμεις,  για να ανταποκριθούν στο αναγκαίο για την κοινωνία επίπεδο παραγωγής. Απελευθερώνοντας τις τεράστιες παραγωγικές δυνατότητες της Ε.Ε. αλλά και του κόσμου ολόκληρου.

Σε αυτό το στόχο  ο ρόλος της Αριστεράς είναι αναντικατάστατος. Θα πρέπει να εξηγήσει και να κερδίσει την στήριξη των μαζών. Και να οδηγήσει στην  συμμαχία των λαών  της  Ευρώπης στην κοινή τους πορεία. Πορεία στην οποία  τα μέτρα που πρέπει να παρθούν θα είναι απλά, αλλά θα αντιμετωπίσουν μεγάλη αντίσταση από ελάχιστες αλλά πανίσχυρες σήμερα μειοψηφίες.

Σωτήρης Βλάχος

Στέλεχος της Αριστερής Πτέρυγας.