Υπάρχουν δυνατότητες οικονομικής ανάκαμψης με το μνημόνιο;

ΕΥΡΩΠΗ

O διαχωρισμός των κρατών σε οικονομικά πετυχημένα και αποτυχημένα, είναι από τα ιδεολογικά όπλα που χρησιμοποιούνται Πανευρωπαϊκά από τους κυβερνώντες και τα Μέσα Ενημέρωσης για να περάσουν τις πολιτικές των μνημονίων και των μέτρων λιτότητας. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους αποτυχημένους ενώ η Γερμανία στους πετυχημένους. Η Ελλάδα της “τεμπελιάς” και “ανοργανωσιάς” χρειαζόταν δανεικά για να μπορεί να ζει πέραν των πραγματικών δυνατοτήτων της ενώ η άρτια οργανωμένη γερμανική “μηχανή” έδινε δανεικά που έβρισκε μέσα από πραγματική ανάπτυξη. Τώρα είναι καιρός για “εξυγίανση”

Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Χωρίς να αμφισβητείται η ανωτερότητα των Γερμανικών παραγωγικών δυνατοτήτων, τα δάνεια της Ελλάδας ήταν τόσο απαραίτητα για την ίδια όσο και για την Γερμανία. Η ενίσχυση των καταναλωτικών δυνατοτήτων της Ελλάδας, αλλά και της Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιταλίας κλπ με δανεικά, ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για να συνεχίσει η Γερμανική οικονομία να εξάγει σημαντικό μέρος της παραγωγής της και συνεπώς να αναπτύσσεται οικονομικά.

Για την κρίση δεν φταίνε τα δάνεια της Ελλάδας, Ιταλίας, Ισπανίας. Αντίθετα, ήταν απαραίτητα για να συγκαλύπτεται η ύπαρξη της κρίσης.

Τα δάνεια, η υπερχρέωση αυτών των χωρών και πολλών άλλων, κράτησε στα μαλακά μια κρίση του Παγκόσμιου Συστήματος που υπάρχει από την δεκαετία του 1970. Ενός παγκόσμιου συστήματος για το οποίο τα δανεικά ήταν απαραίτητα για να μπορούν να αγοράζονται τα προϊόντα που παρήγαγαν τα εργοστάσια του, οι υπηρεσίες του. Όπως απαραίτητες ήταν και οι φούσκες στα χρηματιστήρια, στα ακίνητα, για να νιώθουν οι άνθρωποι πιο πλούσιοι, να βάζουν υποθήκες και να μπορούν πιο εύκολα να δανείζονται.

Αυτό που ονομάζουν κρίση χρέους δεν είναι κατάληξη της εθνικής αδυναμίας κάποιων χωρών να επιβιώσουν χωρίς δανεικά, αλλά η κατάληξη της αδυναμίας του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος να λειτουργήσει χωρίς δανεικά. Τα χρέη των αδύνατων χωρών ήταν αναγκαία για να υπάρξει ανάπτυξη στις δυνατές. Τα δανεικά της Ελλάδας ήταν τόσο απαραίτητα για την ίδια όσο και για την Γερμανία. Η είσοδος της Γερμανίας σε κρίση στο άμεσο μέλλον θα είναι η πιο σαφής απόδειξη.

Για αυτό το λόγο οι οικονομικές συνταγές των μέτρων λιτότητας που τα επιτελεία του κεφαλαίου και η Τρόικα προσπαθούν να προωθήσουν είναι εντελώς αδιέξοδες. Προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κρίση της οποία το ξέσπασμα απομάκρυναν για χρόνια με δανεικά και υπερχρεώσεις - που διεύρυναν τις πραγματικές δυνατότητες της αγοράς- πως; Συρρικνώνοντας τις δυνατότητες της αγοράς. Με περικοπές μισθών, επιδομάτων, και ζητώντας από τις κοινωνίες να ξεκινήσουν την εξόφληση των δανείων που ήταν απαραίτητα για να μην έχει υπάρξει η κατάρρευση από πολύ προηγουμένως. Η κατάσταση είναι αδύνατη.

Η λιτότητα που σήμερα προσπαθούν να προωθήσουν σαν δοκιμασμένη, πετυχημένη οικονομική πολιτική- που στα σίγουρα, παραδέχονται, κουβαλά πόνο για “τον απλό άνθρωπο” στα αρχικά στάδια- έχει νόημα, από οικονομικής άποψης μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, σε ένα γενικό πλαίσιο που το παγκόσμιο σύστημα έχει ακόμα δυνατότητες ανάπτυξης. Με τη λιτότητα σε μια χώρα, η συγκεκριμένη χώρα μπορεί να παράξει πιο φτηνά, να ανταγωνιστεί πιο αποτελεσματικά και να αυξήσει το κομματάκι της από τη γενική ανάπτυξη.

Όμως από δεκαετίες τώρα το παγκόσμιο σύστημα έχει χάσει τις δυνατότητες πραγματικής ανάπτυξης.

Τα μνημόνια και η λιτότητα, όχι μόνο σε μια χώρα αλλά σε πολλές, σε αριθμό χωρών που συνεχώς θα μεγαλώνει, σε συνθήκες ενός παγκόσμιου συστήματος που καταρρέει, είναι εντελώς αδιέξοδα, επιταχύνουν απλά την κατάρρευση, είναι “συνταγές αυτοκτονίας” θα πει ο Joseph Stiglitz- ο Joseph Stiglitz ο ακαδημαϊκός, ο πρώην Chief Economist και Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο νομπελίστας, που είχε το θάρρος να τους κατηγορήσει ότι οι Πολιτικές του ΔΝΤ που εκφράζουν κύρια τα συμφέροντα των μεγάλων τραπεζών καταστρέφουν τον κόσμο.

Η λιτότητα στις διάφορες χώρες, όπως και η επιστροφή των χωρών της Ευρώπης στα εθνικά τους νομίσματα, που μόνος στόχος και των δυο αυτών συνταγών είναι η ενίσχυση των οικονομικών δυνατοτήτων κάθε χώρας σε βάρος των άλλων, είναι το ξεκίνημα του εμπορικού πολέμου μεταξύ των χωρών. Του εμπορικού πολέμου που σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης είναι ο προάγγελος των άλλων πολέμων.

Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα βρίσκεται σε τροχιά που θα καταστρέφει τις ζωές των ανθρώπων.

Μόνο ένα πρόγραμμα για πανευρωπαϊκή κατάργηση του ιδιωτικού χαρακτήρα όλων των τραπεζικών ιδρυμάτων, κατάργηση του δημόσιου χρέους όλων των χωρών και πανευρωπαϊκό σχεδιασμό των επενδύσεων μπορεί να δώσει ξανά προοπτική ανάπτυξης στην Ευρώπη και θεραπείας του καρκίνου της φτώχειας και της ανεργίας.

Το χρήμα θα πρέπει να παρέχεται όχι με κριτήριο τα κέρδη των τραπεζικών ιδρυμάτων, αλλά τις πραγματικές ανάγκες αλλά και δυνατότητες των διαφόρων τομέων. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την εθνικοποίηση τους. Που σε συνδυασμό με τον κοινωνικό έλεγχο θα εξυπηρετήσουν επιτέλους την κοινωνία.

Είναι απεριόριστοι οι τομείς στους οποίους χρειάζεται ανάπτυξη. Από τις συγκοινωνίες μέχρι την παιδεία, την υγεία, τη βιομηχανία. Που κάτω από τις σημερινές οικονομικές συνθήκες της απαίτησης για εξόφληση των εθνικών χρεών- που είναι στην ουσία χρήμα που θα πρέπει οι λαοί μέσα από απέραντο πόνο, φτώχεια και ανεργία να επιστρέψουν στις τράπεζες- και διατήρησης του ιδιωτικού χαρακτήρα των τραπεζών και των μονοπωλίων θα μαραζώνουν και θα συρρικνώνονται.

Για να είναι δυνατή η εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής απαιτείται το ξεκίνημα των προσπαθειών για το κτίσιμο του πανευρωπαϊκού κοινού μετώπου των συνδικάτων και των δυνάμεων της Αριστεράς. Έστω και τώρα, έστω και με τόση καθυστέρηση.

Δεν υπάρχουν εθνικές λύσεις σήμερα. Προσπάθεια αναζήτησης τέτοιων λύσεων την επόμενη περίοδο θα αποκαλύπτεται ξανά και ξανά σαν η μεγαλύτερη χίμαιρα. Όσο η αναζήτηση είναι εθνική και το τραπεζικό σύστημα ιδιωτικό, στα χέρια 10 γιγάντων που ελέγχουν την παγκόσμια κυκλοφορία του χρήματος, αυτοί θα καθορίζουν την ατζέντα.

Το πιο δυνατό όπλο των εργαζομένων, η διεθνής πάλη και διεκδικήσεις, που εγκαταλείφθηκαν με τόσο απόλυτο τρόπο, σαν κάτι εκτός πραγματικότητας, θα αναδύεται ξανά και ξανά σαν η μόνη ρεαλιστική προοπτική

Σωτήρης Βλάχος