Οι συνεχείς παλινδρομήσεις σε βασικές συμφωνίες
που επετεύχθησαν στις διαπραγματεύσεις, σε συνδυασμό με την θολούρα για τον
πολύ κόσμο για αυτό που συζητιόταν σε μια περίοδο 50 χρόνων, στήριξαν
διαχρονικά μόνο τον εθνικισμό και απειλούν, για ακόμα μια φορά, να ανατινάξουν
την προσπάθεια, την τελευταία ίσως, διζωνικής, δικοινοτικής διευθέτησης.
Πριν ακόμα η διαδικασία ξεκινήσει, έχει
μπλοκαριστεί σε ένα ζήτημα που είχε διευθετηθεί, μα που το ξαναφέρνει πίσω η
υπαναχώρηση από συμφωνίες και η πολιτική του «όλα ανοικτα στο τραπέζι».
Τελευταίο και πιο ακραίο παράδειγμα αυτής της τακτικής, που χαντάκωσε τις
δυνατότητες λύσης, ήταν η υπαναχώρηση της κυβέρνησης Αναστασιάδη από την
συμφωνία για σταθμισμένη ψήφο. Μια συμφωνία που ήταν ίσως η πιο σημαντική
κατάκτηση στην προσπάθεια ενίσχυσης των δυνάμεων ειρήνης και στις δυο
κοινότητες σε μια ενωμένη Κύπρο.
Οι υπαναχωρήσεις φυσικά ποτέ δεν
αντιμετώπισαν ιδιαίτερες δυσκολίες. Η έλλειψη ενημέρωσης που θα
οδηγούσε σε ζύμωση για να εξασφαλιστεί η απαραίτητη στήριξη σε κάθε νέα
συμφωνία, ήταν συστατικό στοιχείο της όλης πορείας των συνομιλιών. Αυτό το
στοιχείο κράτησε μακριά από τον κόσμο ακόμα και παραδοχές των ηγετών για
δίκαια της άλλης πλευράς, που έγιναν στις κλειστές αίθουσες των
συνομιλιών, και είχε ολέθρια αποτελέσματα: δεν έγινε στοιχείο της συλλογικής
σοφίας ότι, για την ύπαρξη του εθνικού ζητήματος, δεν φταίει μόνο η μια
εθνική πλευρά. Μπορούσε έτσι εύκολα να χαρακτηρισθεί σαν
προδοσία κάθε λύση συμβιβασμού, να αναθεματίζεται σαν τέτοια η ίδια η
ομοσπονδιακή λύση. Ο εθνικισμός παράμεινε πρωταγωνιστής στο παιγνίδι
και κράτησε υποθηκευμένο των μέλλον των ανθρώπων του νησιού.
Μέσα σε αυτές τις πρακτικές χάθηκε και
η ιστορική συμφωνία της σταθμισμένης ψήφου. Όταν αυτή έγινε πραγματικότητα επί
διακυβέρνησης Χριστόφια, αντί παθιασμένης καμπάνιας για στήριξη της, κρατήθηκε
κλειστή στα συρτάρια του Προεδρικού, για να μην ενοχληθεί πιθανότατα η
«συμμαχική» ηγεσία του ΔΗΚΟ. Σήμερα διαγράφεται με τον πιο εύκολο τρόπο και ο
εθνικισμός πετυχαίνει ακόμα μια νίκη.
Μέσα από αυτές τις πρακτικές επανέρχεται από
το παρελθόν εμπόδιο που είχε ξεπεραστεί, για να αποτελέσει το νέο μπλοκάρισμα.
Το εμπόδιο αυτό έχει να κάνει με την απαίτηση της τ/κ
διαπραγματευτικής ομάδας για αναγνώριση της ΤΔΒΚ.
Αυτό είναι ζήτημα που ιστορικά συναντούσαν
μπροστά τους τα ΗΕ σε όλα τα χρόνια που στην ηγεσία της τ/κ κοινότητας
βρισκόταν ο Ντενκτάς. Πολύμηνες ή και πολύχρονες διαδικασίες που φαίνονταν να
εξελίσσονται, έστω και με μεγάλες δυσκολίες, ανατινάζονταν από την μια στιγμή
στην άλλη από ένα Ντενκτάς που ξαφνικά έβαζε το ζήτημα της κυριαρχίας και
αναγνώρισης σαν προϋπόθεση για συνέχιση τους.
Τα ΗΕ αντιλαμβάνονταν δίκαια στην
προσέγγιση Ντενκτάς, αλλά, ταυτόχρονα αντιλαμβάνονταν και τους λόγους από
του οποίους πήγαζε η ένσταση των ε/κ για ένα τέτοιο βήμα. Όταν αυτός
έβαζε το ζήτημα ότι, ενώ ήταν η ε/κ πλευρά που ευθυνόταν για την
κατάργηση του συντάγματος της Ζυρίχης από το 1963 κιόλας, ήταν αυτή που
αναγνωρίστηκε σαν η νόμιμη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν μπορούσε
στα σίγουρα να αγνοηθεί. Όπως δεν μπορούσαν να αγνοηθούν από τα ΗΕ
ανησυχίες των ε/κ, που εστιαζόταν στο ότι η αναγνώριση της ΤΔΒΚ στα χέρια τ/κ
ηγέτη που δεν πίστεψε στην Ομοσπονδία και την συμβίωση, άνοιγε τον δρόμο για
δυο κράτη.
Το εμπόδιο ξεπεράστηκε στο Σχέδιο Ανάν,
με προσέγγιση που δεν αναφερόταν σε κυριαρχίες των συστατικών κρατών που
ζητούσε ο Ντενκτάς, αλλά, ταυτόχρονα δεν έκανε αναφορά ότι οι ε/κ είναι το μόνο
αναγνωρισμένο κράτος. Η προσέγγιση του σχεδίου Ανάν εστιαζόταν στην εκτέλεση
των εξουσιών του νέου κράτους στα διάφορα επίπεδα- ομόσπονδο, συνιστωντα- χωρίς
να μπαίνει ζήτημα ιεράρχησης μεταξύ τους και χωρίς να γίνεται αναφορά στην
προηγούμενη κατάσταση.
Σήμερα, το ζήτημα της κυριαρχίας των
συνιστούντων κρατών είναι ξανά εκεί. Στην πραγματικότητα είναι όλα ξανά
εκεί, ξεγυμνώνοντας πάνω από όλα την πολιτική που η ε/κ ηγεσία ακλούθησε ειδικά
με την κατάθεση του Σχεδίου Ανάν. Πενήντα χρόνια διαπραγματεύσεων δεν
έχουν αφήσει τίποτε- παρά μόνο κάτι πόντους απόσταση από την δημιουργία και
δευτέρου αναγνωρισμένου κράτους.
Το κλίμα είναι βαρύ και οι δυνατότητες
για διζωνική διευθέτηση πιο περιορισμένες από ποτέ. Η πλατιά απογοήτευση
και δυσπιστία που επικρατεί εξυπηρετούν μόνο τον εθνικισμό. Η κατάσταση μπορεί
να αντιστραφεί αυτή την ιστορικά τόσο καθυστερημένη στιγμή, μόνο από πολιτικές
ηγεσίες που θα τολμήσουν να αρθρώσουν τολμηρό, αληθινό λόγο. Μπορεί να
ανατραπεί μόνο αν τολμηρά η Αριστερά πάρει πρωτοβουλία βασισμένη στα πιο πάνω,
και να δώσει με αυτό τον τρόπο στέρεο έδαφος στην κυβέρνηση Αναστασιάδη
να απεγκλωβιστεί από την μέγγενη των εθνικιστών στην οποία οι εκλογικές της
συμμαχίες την έχωσαν.
Σωτήρης Βλάχος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου