Τα σκάνδαλα και τα κυκλώματα των τραπεζιτών σε δημόσια θέα – ο Ορφανίδης, ο Αβέρωφ και οι αποκαλύψεις Βγενόπουλου

Δέφτερη Ανάγνωση

Όταν την πρωτομαγιά, ο Δ. Χριστόφιας απάντησε στις προσπάθειες του Α. Ορφανίδη να μετατοπίσει τις ευθύνες του με την κυπριακή παροιμία «ό,ποιος εν αντρέπεται, ο κόσμος εν δικός του», η αντίδραση που ακολούθησε υπήρξε ενδιαφέρουσα. Το τηλεοπτικό δελτίο του Αντένα, το ίδιο βράδυ, προσπάθησε να κατασκευάσει υστερία, αλλά δεν φάνηκε να υπήρχε μεγάλη προθυμία από τον Α. Αυξεντίου - ως προηγούμενος διοικητή της κεντρικής τράπεζας - να υπερασπιστεί την αστεία θέση του Ορφανίδη ότι δήθεν δεν είχε δικαιοδοσία να κάνει κάτι. Όταν ο Τσουρουλης στο Σίγμα προσπάθησε, πιο ήπια, να παρουσιάσει το θέμα ως ευθύνη όλων, η αναφορά της Π. Αργυρού στις δικαιοδοσίες και τις εξουσίες του διοικητή της κεντρικής ήταν αποστομωτικές.

Όταν ξανακυκλοφόρησαν οι εφημερίδες την Πέμπτη, παρά τις προσπάθειες του Αβέρωφ Νεοφύτου, φάνηκε ότι η ατάκα του Χριστόφια είχε απήχηση μέσα στην κοινωνία – σαν να κωδικοποίησε μια διάχυτη αντίληψη. Ακόμα και ο Ορφανίδης προσπάθησε να πιαστεί από την ίδια διατύπωση. Αλλά ο Αβερωφ, ως υπερασπιστής του, φάνηκε να είναι μόνος του ακόμα και στον χώρο της δεξιάς: ο Πλατύς, ο οποίος είναι ένας από τους πιο έντονους επικριτές του Ορφανιίδη, ήταν υποψήφιος του ΔΗΣΥ, ενώ και ο ΠΑΣΕΧΑ - ο σύνδεσμος επενδυτών - ο οποίος πρωτοστάτησε στις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο με τα ελληνικά ομόλογα, σαφώς δεν εκπροσωπεί τον χώρο της αριστεράς. Έτσι, όταν μέχρι και ο Ζένιος, ο τέως πρύτανης του πανεπιστημίου Κύπρου, που εμφανίζεται στα ΜΜΕ με γενικόλογες πλαδαρότητες ως ένα είδος δεξιού τεχνοκράτη σε αναζήτηση ρόλου, ζήτησε να γίνει έρευνα με την ατάκα «είναι πολλά τα λεφτά για να χάθηκαν έτσι». ήταν σαφές ότι η προσπάθεια να απαλλαγεί ο Ορφανίδης δεν λειτούργησε, ούτε και στον χώρο της δεξιάς. Κάτι που, προφανώς, απεικονίζει και την ευρύτερη εικόνα της κοινής γνώμης, παρά τις προσπάθειες διαφόρων ΜΜΕ – αναπόφευκτα, στην καθημερινότητα πια, τα «τοπικά» αξιολογούνται και με βάση το «εγγύς εξωτερικό»: δηλαδή την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρώπη γενικότερα. Ο Ζένιος λ.χ. ανακάλυψε την Ισλανδία.

Έτσι και αλλιώς, οι αναγκαστικές, για τα ΜΜΕ, αναφορές στα προβλήματα των τραπεζών, λόγω της ανακεφαλαιοποίησης, εξαιτίας των ποσών που χρειάζονται - ιδιαίτερα η Λαϊκή - για τις ζημιές από τα ελληνικά ομόλογα, κ.ο.κ. είναι ανοικτά ζητήματα, τα οποία υπενθυμίζουν ότι ο αρμόδιος του τραπεζιτικού τομέα έχει «ασήκωτες ευθύνες», όπως είπε και ο Πρόεδρος.

Υπήρξε, όμως, και δεύτερο επεισόδιο στην διαδικασία αποχώρησης του Ορφανίδη, καθώς ο Α. Βγενόπουλος αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την ευκαιρία για να ανοίξει, εν μέρει, το θέμα του τι συνέβαινε στο παρασκήνιο του κυπριακού τραπεζιτικού τομέα την περίοδο 2009 – 2012. Η άμεση δικαιολογία για την παρέμβαση Βγενόπουλου, ήταν η αναφορά του τέως διοικητή στο πρόσωπο του, σε μια ακόμα προσπάθεια μετατόπισης ευθυνών σε άλλους. Αλλά, η εμφάνιση του Βγενόπουλου και ο μάλλον φοβισμένος τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε, δείχνουν ότι είχε ως στόχο και την δημοσιοποίηση στοιχείων για τους αντίπαλους του στο υπόγειο παιχνίδι των τραπεζιτικών διαμαχών. Έτσι, σε μια εφ’ολης της ύλης διάσκεψη τύπου, όχι μόνο απάντησε στον Ορφανίδη, αλλά και «τα έβγαλε όλα στην φορά», όπως έγραψε ακόμα και ο απολογητής του Ορφανίδη στον Πολίτη, ο Δ. Γεωργιάδης. Ενώ, ακόμα και ο «Φιλελεύθερος», ο οποίος ξέχασε βολικά τα κείμενα που δημοσίευε υπέρ του Βγενόπουλου και υπέρ του Ορφανίδη σε διάφορες φάσεις της διαμάχης, αναφερόταν στο πρωτοσέλιδο κείμενο στην «κατεπείγουσα… ανάγκη να διερευνηθούν οι ευθύνες τόσο των συμβουλίων των τραπεζών, όσο και των κρατικών αξιωματούχων..». Μέχρι και ο Α. Μιχαηλίδης αναγκάστηκε να καταφύγει, πια, σε μια αστεία κριτική προς τον Πρόεδρο – γιατί δεν απέλυσε τον Ορφανίδη αφού είχε ασήκωτες ευθύνες. Όταν πια τίθεται θέμα γιατί ανέχτηκε η πολιτεία τέτοιους λειτουργούς, όπως τον Ορφανίδη, τότε σαφώς έχει αλλάξει το πλαίσιο της συζήτησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δημοσιογραφική διάσκεψη του Βγενόπουλου ήταν αποκαλυπτική για το πώς διαμορφώθηκε το παρασκήνιο του τραπεζιτικού συστήματος, το οποίο οδήγησε στο σκάνδαλο του τραπεζιτικού συστήματος με την κερδοσκοπία στα ελληνικά ομόλογα και την ευρύτερη εμπλοκή της κυπριακής οικονομίας με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, αλλά και την επιστροφή της κρίσης μετά από την ανάκαμψη στις αρχές του 2011. Το πιο ενδιαφέρον των στοιχείων που άφησε να αιωρούνται ή κατέθεσε ο Βγενοπουλος, ήταν η διαπλοκή παραγόντων της πολιτικής και οικονομικής ελίτ, αλλά και των μεγάλων ΜΜΕ στο να δημιουργηθεί ένα είδος οικονομικού παρακράτους, το οποίο οδήγησε την κυπριακή οικονομία στην κρίση – είτε λόγω εσωτερικών ανταγωνισμών, είτε, ως - το άφησε και αυτό να αιωρείται ο Βγενόπουλος - σχεδόν συνειδητή κίνηση. Η πληροφορία λ.χ. ότι ο Αβέρωφ Νεοφύτου συναντήθηκε με τον Βγενόπουλο για να ζητήσει να αναγνωριστεί ως είδος μεσολαβητή, ανάμεσα στον Ορφανίδη και το Βγενόπουλο, δείχνει ένα είδος ρουσφετολογικής δομής, γύρω από τον τέως διοικητή της κεντρικής: ο Αβέρωφ φαίνεται να εξασφάλιζε επιρροή, πουλώντας ακροάσεις και εύνοια στον Ορφανίδη, την ίδια στιγμή που ο Ορφανίδης αγνοούσε τις - δικαιολογημένες, νόμιμες και όπως αποδείχθηκε σωστές προτροπές - του τότε υπουργού οικονομικών. Η άλλη ενδιαφέρουσα αποκάλυψη - ή μάλλον επιβεβαίωση προηγούμενων πληροφοριών - ήταν ότι ο Ορφανίδης διέρρεε αρνητικές πληροφορίες σε οίκους αξιολόγησης για την κυπριακή οικονομία – κάνοντας ουσιαστικά και πάλιν προσωπική πολιτική σε βάρος του Δημοσίου. Αυτήν την υποψία την είχε, ήδη, διατυπώσει έμμεσα και ο Χ. Σταυράκης την άνοιξη του 2011, όταν ο Ορφανίδης αμφισβητούσε, ακόμα, και τα δημόσια στοιχεία της Πολιτείας. Το ότι οι οίκοι αξιολόγησης έκαναν αρνητικές αξιολογήσεις με βάση τις εισηγήσεις του, είναι το ένα – το ότι, όμως, ουσιαστικά έκριναν με σαρωτικά αρνητικές αξιολογήσεις τον ίδιο το τομέα του κ. Ορφανίδη είναι, επίσης, χαρακτηριστικό της ανυποληψίας, στην οποία είχε περιέλθει, αναπόφευκτα, και ο ίδιος στα μάτια τους. 

Υπήρξε δυσφορία από μερικούς για την διάσκεψη του Βγενόπουλου, αλλά ήταν, επίσης, σαφές ότι αντιμετωπιζόταν και με φόβο – σαν κάποιος που ήξερε πολλά και θα μπορούσε να ανοίξει φακέλους βρώμικων μυστικών για πολλούς. Η πρόκληση του, άλλωστε, για έρευνα στον τραπεζιτικό τομέα, η άρση του τραπεζιτικού απόρρητου για να καταθέσει στοιχεία, έμοιαζαν, μάλλον, με συγκεκαλυμμένες απειλές του στυλ: "αν αμφισβητείτε ότι λέω, τότε, τολμήστε να ζητήσετε δημοσιοποίηση των στοιχείων". Ο Αβέρωφ λ.χ. κρύφτηκε πίσω από τον Αναστασιάδη και είπε ότι συνάντησε τον Βγενόπουλο, μόνο με τον αρχηγό του κόμματος του – ξέροντας ότι δεν θα τον εγκατέλειπε έτσι ο ηγέτης του κόμματός του. Γενικότερα, ο Αβέρωφ προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από τον Βγενόπουλο – αλλά αυτά που λέει τώρα δεν είναι αυτά που λεγονταν τοτε και καταγράφουν οι συζητήσεις στη βουλή, τα πρακτικά των οποίων επικαλέστηκε ο κ. Βγενόπουλος.

Ας δούμε, λοιπόν, την κάθοδο και τον ρόλο Βγενόπουλου στο πλαίσιο του κυπριακού τραπεζιτικού συστήματος και του ανοίγματός του στο ξένο κεφάλαιο, αλλά και στην λογική της νεοφιλελεύθερης πτέρυγας της κυπριακής ελίτ.

Ο Βγενόπουλος είναι ο έλληνας επιχειρηματίας, τον οποίον οι κύπριοι νεοφιλελεύθεροι έβλεπαν με ένα είδος δέους και ταύτισης πριν λίγα χρόνια – τότε που ο Αβέρωφ Νεοφύτου διαμαρτυρόταν γιατί ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν πήγαινε στις ετήσιες συνελεύσεις των τραπεζών. Όταν ο Βγενόπουλος, ως σύμβολο του venture capital ήρθε στην Κύπρο και εκτόπισε το 2006 το παραδοσιακό σύμπλεγμα εξουσίας στην Λαϊκή, γύρω από τον Κ. Λαζαρίδη, η δεξιά, αλλά και η πλειοψηφία των ΜΜΕ, όχι μόνο δεν αντέδρασε, αλλά φανηκε να τον τον στηριζει. Και, ακολούθως, η δεξιά εκδίωξε τον Λαζαρίδη και από την θέση του επικεφαλής της Ολυμπιακής επιτροπής, για να διορίσει στην θέση του, τον Ουράνιο Ιωαννίδη και να διανείμει πόστα σε στελέχη της από το απορριπτικό μέτωπο. Τότε, ο Λαζαρίδης διαμαρτυρόταν ότι ο Βγενόπουλος δήλωνε ότι είχε «εξασφαλισμένους» τους δημοσιογράφους. Οπότε, το ότι σήμερα ο Βγενόπουλος άφηνε να διαρρεύσουν υπονοούμενα γιατί δεν έγραφε «ένας χριστιανός» για τις συναντήσεις σε ταβερνάκια που οργάνωνε ο Ορφανίδης με μετόχους από το Ντουμπάϊ και όχι μόνο, ήταν έμμεσα και μια αναφορά στο πώς μερικοί δημοσιογράφοι εξαγοράζονταν διπλά και τριπλά τότε – αλλά ίσως και μια έμμεση προειδοποίηση ότι δεν άνοιξε όλα τα χαρτιά του. Και, φυσικά, ο τομέας των ΜΜΕ ήταν ο μόνος που δεν σχολιάστηκε από τη συνέντευξη τύπου του Βγενόπουλου. Τα ΜΜΕ απέφυγαν τον αυτονόητο καθρέφτη του τι έγραφαν για τον Βγενόπουλο και τι είχε καταγγείλει, τότε, ο Λαζαριδης.

Τελικά, φαίνεται ότι μετά από την κάθοδο του Βγενόπουλου, επικεφαλής των κεφαλαίων από το Ντουμπάϊ, διαμορφώθηκαν διάφορα μπλοκ μέσα στο κυπριακό τραπεζιτικό σύστημα, τα οποία οδηγήθηκαν σε υπόγειες αντιπαραθέσεις – τις οποίες αποκάλυψε γραφικά με τις αναφορές του σε συναντήσεις του διοικητή της κεντρικής με μέτοχους σε ταβερνάκια κ.ο.κ. Η ρήξη Βγενόπουλου - Αβέρωφ φαίνεται να έγινε, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Βγενόπουλου, όταν ο αναπληρωτής πρόεδρος του ΔΗΣΥ προσπάθησε να εμφανιστεί ως μεσάζων - με τις ανάλογες μίζες εννοείται -ανάμεσα σε Ορφανίδη και Βγενόπουλο. Όταν ο δεύτερος αρνήθηκε, άρχισε μια διαμάχη στην οποία συμμετείχε και διοικητής της κεντρικής. Η αντιπαράθεση φαίνεται να έφτασε σε ακραία σημεία – ο Ορφανίδης, λ.χ. ο οποίος έδειχνε πλήρη απάθεια στις επενδύσεις στα ελληνικά ομόλογα, εξαπέλυσε ένα πόλεμο επιστολών ενάντια στην Λαϊκή και στο Βγενόπουλο εμποδίζοντας, σύμφωνα με τον τελευταίο, ακόμα και τις απόπειρες της τράπεζας για "διασπορά κινδύνων" - μια λογική κίνηση για ένα "παίκτη" όπως ο Βγενόπουλος - όσον αφορά στις μετοχές. Γι’ αυτό, άλλωστε, και η Λαϊκή είναι, σήμερα, η πιο χρεωμένη τράπεζα. Το ότι ο Ορφανίδης είχε μια τάση εμπάθειας, η οποία καθοδηγούσε, ακόμα, και τυπικές αποφάσεις είναι φανερό, από τις αναφορές του Χ. Σταυράκη, στο βιβλίο του ότι αρνήθηκε να εμποδίσει μια πολυέξοδη αγορά ρωσικής τράπεζας, - η οποία θα εξοικονομούσε εκατομμύρια - λόγω του ότι δεν ήθελε να ακούσει τον τότε υπουργό οικονομικών.

Ο Ορφανίδης, τελικά, εκμεταλλεύτηκε την κρίση της εξάρτησης των κυπριακών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα - την οποία δημιούργησε ο ίδιος -για να εκτοπίσει το Βγενόπουλο.

Ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία, στα οποία δεν αναφέρθηκαν, ούτε ο Αβέρωφ, αλλά ούτε και όσοι προσπάθησαν, έστω και έμμεσα, να αμφισβητήσουν τον Βγενόπουλο, είναι η σιωπή του κατά τ’ άλλα λαλίστατου του Ν. Παπαδόπουλου, δικηγόρου της Λαϊκής. Αν ο Βγενοόπουλος ήταν τόσο προβληματικός, τότε τιί έκανε ο επικεφαλής της επιτροπής οικονομικών; Ήδη είναι σκάνδαλο που ένας δικηγόρος τράπεζας είναι επικεφαλής της επιτροπής οικονομιών. Η εμπλοκή των συμφερόντων της οικογένειας Παπαδόπουλου και του δικηγορικού του γραφείου, είναι μια άλλη ενδιαφέρουσα διάσταση. Όπως και χαρακτηριστικό είναι ότι, τόσο ο Ορφανίδης, όσο και ο Α. Νεοφύτου, καμώνονται ότι δεν καταλαβαίνουν την σχέση του Παπαδόπουλου με την Λαϊκή.

Ένα άλλο σημαντικό το θέμα, το οποίο αναμένεται να δημοσιοποιηθεί και το οποίο είχε εγείρει, αρχικά, ο ΠΑΣΕΧΑ, είναι και το ποσοστό των ελληνικών ομολόγων, το οποίο αγόρασε η ίδια η κεντρική υπό την διοίκηση του Ορφανίδη – διότι εκεί θα είναι, σαφώς, πιο άμεση η ζημία για το δημόσιο. Και αυτή η διάσταση, ίσως, να ρίξει λίγο φως στο αν το σκάνδαλο των ελληνικών ομολόγων ήταν μόνο ζήτημα λανθασμένων χειρισμών και απραξίας του Ορφανίδη ή σκόπιμης κίνησης.

Από ότι φαίνεται η αντίδραση μερικών και η προσπάθεια δημιουργίας λόμπι για τον Ορφανίδη, είχε να κάμει και με ένα κύκλωμα που είχε δημιουργηθεί και το οποίο εξυπηρετούσε συγκκριμμένα συμφέροντα – πολιτικά, αλλά και οικονομικά. Όποτε, η απομάκρυνση του έλεγχου της κεντρικής από ένα τέτοιο κύκλωμα - το οποίο φαίνεται να έχει άμεσες ευθύνες για την τραπεζιτική κρίση - είναι ένα βήμα προόδου για την κοινωνία.