Η αφελής προσέγγιση για νέο ωράριο για το δημόσιο.

Η αλλαγή της ώρας έχει τις καταβολές της στο Νεοζηλανδό G.V. Hudson ο οποίος εισηγήθηκε το DST (Daylight Saving Time) το 1895. Ο Hudson αντιλήφθηκε την αξία της μεγαλύτερης διάρκειας της μέρας τόσο σε ό,τι αφορά την παραγωγική διαδικασία αλλά κι όσο αφορά την ύπαρξη φυσικού φωτός μετά την καθημερινή εργασία. Στο σύγχρονο κόσμο η κύρια σκοπιμότητα του DST είναι η επιμήκυνση της μέρας τα απογεύματα και η σμίκρυνσή της τα πρωινά. Δηλαδή, η διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας του χρόνου απασχόλησης με άλλα λόγια να συμπίπτει όσο το δυνατό με τη διάρκεια της ημέρας. 

 Το DST έχει μια πολύ σημαντική οικονομική κι ενεργειακή διάσταση, η οποία επενεργεί θετικά όχι μόνο στα δημόσια οικονομικά και στις εκροές συναλλάγματος αλλά και στις εξοικονομήσεις των νοικοκυριών λόγω του ότι η μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας εξυπακούει και λιγότερη κατανάλωση ενέργειας άρα και λιγότερο οικονομικό κόστος. Η χρήση της ενέργειας (π.χ. ηλεκτρισμός για γραφεία, επιχειρήσεις και νοικοκυριά) επηρεάζεται από τη γεωγραφία, το κλίμα και την υφιστάμενη οικονομική δομή και συγκυρία μιας κοινωνίας. Η Κύπρος γεωγραφικά βρίσκεται στην ίδια χρονική ζώνη με την Ελλάδα, με τη διαφορά ότι Ελλάδα και Κύπρος βρίσκονται στα γεωγραφικά άκρα της συγκεκριμένης χρονικής ζώνης η οποία είναι δύο ώρες μπροστά από το Greenwich Mean Time. Τι σημαίνει αυτό; Ενώ έχουν απόλυτα την ίδια χρονική διάρκεια ημέρας εν τούτοις η ανατολή του ήλιου στην Ελλάδα ακολουθεί χρονιικά κατά 50 λεπτά την ανατολή του ήλιου στην Κύπρο κι επομένως δύει 50 λεπτά αργότερα. Έτσι για παράδειγμα σήμερα στην Αθήνα η ανατολή του ήλιου (χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το λυκαυγές 30 περίπου λεπτών) είναι στις 7:34 ενώ στην Κύπρο είναι στις 6:47. Η δύση του ήλιου – χωρίς πάλι να λαμβάνεται υπόψη το λυκόφως - είναι στις 19:00 ενώ στην Κύπρο στις 18:10. Αναμφίβολα ειδικά στην Ελλάδα καθότι μιλάμε για μια κοινωνία που γεωγραφικά είναι πολύ κοντά μας για να μην αναφερθώ και στις κοινές πολιτισμικές μας παραδόσεις η χειμερινή τους ώρα μετά τις 28 Οκτωβρίου θα είναι η ίδια με την παρούσα θερινή ώρα στην Κύπρο αν δεν την αλλάξουμε. Τι παρατηρείται στην Κύπρο με την επιστροφή από το DST στη χειμερινή ώρα; Η ανατολή του ήλιου θα αρχίζει μεταξύ 5:30 και 6:00 ενώ η εργασία αρχίζει κατά κύριο λόγο μεταξύ 7:30 και 8:00, ενώ των εμπορικών καταστημάτων αρχίζει συνήθως στις 9:00.

Άρα παρατηρείται μια χρονική περίοδος 1,5-2 ώρες η οποία δεν εντάσσεται στην παραγωγική διαδικασία. Κι ούτε θεωρείται χρόνος ψυχαγωγίας κι επομένως δεν έχει οποιαδήποτε ωφελιμότητα. Φανταστείτε με την προτιθέμενη αλλαγή του ωραρίου στον ευρύτερο δημόσιο τομέα σε 8:00/9:00-15:30/16:30 τότε θα μιλάμε για 3 ώρες τουλάχιστον παραγωγικού χρόνου που θα πηγαίνει χαμένος.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα απογεύματα αντίστοιχα. Η δύση του ήλιου λαμβάνει χώρα μεταξύ 4:30 με 5:00 το απόγευμα. Έτσι ενώ το πρωί οι εργαζόμενοι και οι μαθητές προσέρχονται στους χώρους εργασίας και στα σχολεία με τον ήλιο να βρίσκεται ήδη πολύ ψηλά με τη λήξη της εργασίας είναι ήδη βράδυ. Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς αφού μας το επιτρέπει η γεωγραφική μας θέση και οι κλιματολογικές μας συνθήκες, πόσο μάλλον η παρατηρούμενη οικονομική κρίση και η ανάγκη για δημοσιονομική εξυγίανση, τι εξοικονομήσεις θα είχαμε ?

Η εξασφάλιση 3-4 επιπλέον ωρών ηλιοφάνειας ημερησίως, εξυπακούει μια πολύ σημαντική και ουσιαστική εξοικονόμηση ενέργειας που χρήζει επιστημονικής διερεύνησης αφού εφαρμοστεί για ένα χρόνο. Αξίζει κάποιος να το κοιτάξει εις βάθος. Έχει κανείς αξιολογήσει τον καύσωνα του Ιουλίου και του Αυγούστου που τα κλιματιστικά θα παθαίνουν εμπλοκή όταν 70000 περίπου κρατικοί υπάλληλοι θα το λειτουργούν στο φόρτε τους? Ή μήπως σε 40 βαθμούς υπό σκιά έχουν σκοπό να περιορίσουν και την χρήση κλιματιστικών και να αναμένουν ταυτόχρονα και αύξηση της παραγωγικότητας στο δημόσιο?.

Δεν θα υπήρχε δε μεγαλύτερη αφέλεια περί της τοποθέτησης περί προσαρμογής του ωραρίου με αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή οι κλιματολογικές συνθήκες και οι ώρες ανατολής και δύσης του ηλίου της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης είναι οι ίδιες με εμάς ?. Ο λογαριασμός συντήρησης της δημόσιας μηχανής όχι μόνο θα διπλασιαστεί αλλά και η παραγωγικότητα κατά την θερινή περίοδο θα καταποντιστεί. Δηλαδή δεν πείθονται με το τραπεζικό ωράριο που έχει αποδειχθεί παραγωγικό? Όπου πέντε μήνες κατά την θερινή περίοδο δεν έχουν απόγευμα και όχι μόνο η παραγωγικότητα δεν έχει μειωθεί αλλά έχει αυξηθεί. Ή μήπως θέλουν να μας πείσουν ότι οι οικονομικές συναλλαγές της Αυστραλίας με τις ΗΠΑ παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα λόγω του ότι το Σύδνεϋ είναι 19 ώρες μπροστά από Νέα Υόρκη ?. Τελικά πόση ανοησία και βλακεία πρυτανεύει σε αυτό το τόπο ?.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η επιμήκυνση της μέρας περιορίζει ακόμη και τα οδικά ατυχήματα, καθώς επίσης και τον περιορισμό της εγκληματικής συμπεριφοράς. Πέραν του οικονομικού όφελους η επιμήκυνση της ημέρας έχει και θετικές κοινωνικές και πολιτισμικές επιδράσεις. Εξασφαλίζεται περισσότερος ελεύθερος χρόνος κατά τη διάρκεια της ημέρας καθώς επίσης παρατηρείται και θετική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό. Καθότι περισσότερη έκθεση στο φως θέτει σε λειτουργία την παραγωγή βιταμίνης D καθώς επίσης μεγαλύτερη έκκριση σεροτονίνης που επηρεάζει τη διάθεση του ανθρώπου. Ο Ουίνστον Τσέρτσιλ ήταν ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του DST καθώς κι αυτός πίστευε ότι αυξάνει τις ευκαιρίες για περισσότερη ελεύθερη δραστηριότητα μετά την εργασία υπό το φως της ημέρας. Με αποτέλεσμα να έχει θετικές επιδράσεις και στην οικονομία αφού ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα της αγοράς.

Εν κατακλείδι, περισσότερη πρακτικά χρονική διάρκεια της ημέρας μεταφράζεται πρώτα και κύρια σε μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας άρα μεγαλύτερο οικονομικό ( και περιβαλλοντικό όφελος διότι το αποτύπωμα άνθρακα θα περιοριστεί για την Κύπρο). Κι αφού οι γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες στην Κύπρο παρέχουν τη δυνατότητα για ουσιαστικές εξοικονομήσεις ενέργειας θεωρώ ότι θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά το όλο ζήτημα. Η δημοσιονομική εξοικονόμηση θα αφήσει πολλούς ευχάριστα έκπληκτους και σίγουρα θα ενισχύσει την δυνατότητα διαχείρισης της παρούσας κρίσης. Μια απόφαση χωρίς κόστος που απαιτεί πολιτική βούληση με πολλαπλά ωστόσο οφέλη. Είναι καιρός η πολιτική ηγεσία αυτού του νησιού να αρχίσει να σκέφτεται και λίγο έξω από το τετράγωνο. Μας έχει κουράσει η απουσία φαντασίας αυτού του τόπου.

Επιλεκτική Βιβλιογραφία:

Ferguson, S. et al, 1995., Rozell, N. 1996., Ruderman, J., 2006., Johnston, P., 2007., LEAA, U.S. government, Olders, H., 2003.

Σωτήρης Κάττος

sckattos@cytanet.com.cy