Και όλοι πυροβολούν τον Ντάουνερ…

Σύμφωνα με ό,τι δημόσια λέγεται το Κυπριακό είναι για ακόμα μια φορά σε αδιέξοδο. Όλες οι πλευρές (ελληνοκυπριακή, τουρκοκυπριακή, τουρκική) δηλώνουν ότι η επόμενη προσπάθεια είναι για μετά το 2012. Η μόνη ένδειξη για πιθανές εξελίξεις στο Κυπριακό είναι η βία ορισμένων πολιτικών δυνάμεων να αλλάξουν τη στρατηγική λύσης του Κυπριακού. Προφανώς οι δυνάμεις αυτές φοβούνται μια πιθανή στροφή της Τουρκίας προς τη λύση, στροφή που θα απογυμνώνει την ελληνοκυπριακή πολιτική, όπως και το 2004. Η τουρκική πλευρά να θυμίσουμε είχε- ως αποτέλεσμα των τότε ελληνοκυπριακών ελιγμών- κερδίσει σε αρκετά σημεία στη διεθνή σκακιέρα (μη εγκεκριμένη από το Συμβούλιο Ασφαλείας μεν αλλά υπάρχουσα έκθεση του Κόφι Ανάν που ωθεί προς κινήσεις αναγνώρισης τουρκοκυπριακού κράτους, ανάλογες θέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση που κατέληξαν στον κανονισμό της πράσινης γραμμής, αναβάθμιση της τουρκοκυπριακής πλευράς και υποβάθμιση της ελληνοκυπριακής επιρροής στην Ισλαμική Διάσκεψη, μαζική εκμετάλλευση ελληνοκυπριακών περιουσιών κ.ά.). Δηλαδή για όσο καιρό η πολιτική της διζωνικής ομοσπονδίας φαινόταν ανέφικτη δεν χρειαζόταν να εγκαταλειφθεί. Όταν φάνηκαν πιθανότητες υιοθέτησής της, για παράδειγμα το 2004, η ελληνοκυπριακή πολιτική χώρεσε και στην τρύπα του βελονιού. Εξάλλου πολλές φορές στο παρελθόν οι Ελληνοκύπριοι μποϋκόταραν βήματα προόδου με διάφορους εκλογικούς ελιγμούς.

Η πρόσφατη πολιτική πιρουέτα Αναστασιάδη προς τη χαλαρή Ομοσπονδία είναι βήμα προσέγγισης προς τους απορριπτικούς. Κι αν αυτό είναι βήμα προσέγγισης προς ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ, ποιες είναι οι θέσεις των τελευταίων; 

 

Οι θέσεις του ΑΚΕΛ στο Εθνικό Συμβούλιο που δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα δεν κατονομάζουν τις διχοτομικές πολιτικές δυνάμεις, αλλά βασικά απαντούν σε αυτές και αποκαλύπτουν ότι η αγωνιστική ρητορική μπορεί να παραπέμπει και στην εκτίμηση ότι η Τουρκία μπορεί να δεχτεί με διαπραγμάτευση την αναγνώριση δύο κρατών. Κανείς δεν βγαίνει ανοικτά να μιλήσει υπέρ της διχοτόμησης, αλλά η συγκεκαλυμμένη έκφραση και η διγλωσσία είναι ψωμοτύρι για τους Ελληνοκύπριους πολιτικούς από τον καιρό που γεννήθηκε το κυπριακό κράτος (Ένωση, Ανεξαρτησία και ανάμεσα συνομιλίες για … πολυφερειακή). Αλλά και αν ακόμα παραβλέψει κανένας τις θέσεις και δηλώσεις των κομμάτων για το Κυπριακό, η καθημερινή πολιτική πάνω στα άλλα θέματα προετοιμάζει τους Ελληνοκύπριους να ζήσουν σε ισότητα και αλληλοσεβασμό με τους Τουρκοκύπριους; Πόσοι Ελληνοκύπριοι πολιτικοί έχουν ένα φίλο Τουρκοκύπριο, πόσο τακτικά έρχονται σε επαφή με την άλλη κοινότητα, πόσο γνωρίζονται ή συνεργάζονται οι δημοσιογράφοι, οι εκπαιδευτικοί κλπ. Κάθε μέρα αυτό που κτίζεται μπροστά στα μάτια μας είναι τα δύο κράτη και μάλιστα με πολεμικό ορίζοντα. Δηλαδή πέρα από τη «μεγάλη πολιτική» που ευρίσκεται σε αδιέξοδο, τι γίνεται με την πολιτική του κάθε μέρα. Ο πρόεδρος της Αριστεράς θα φύγει χωρίς να αφήσει πίσω του ένα χνάρι: ένα δικοινοτικό δημοσιογραφικό οργανισμό, ένα κέντρο προσφοράς μεταφράσεων, ένα δικοινοτικό ινστιτούτο πολιτικής έρευνας, κ.λπ. 

 

Η Τουρκία όχι μόνο δηλώνει ότι δεν βλέπει λύση σύντομα, αλλά αναστέλλει και τις επαφές της με την Ε.Ε. για μετά την κυπριακή προεδρία. Εν ολίγοις θέλει να δείχνει ότι δεν δέχεται καμιά πίεση. Αντίθετα εντείνει τη στρατιωτική παρουσία της γύρω από την Κύπρο, πραγματοποιεί στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή με τα αέρια της κυπριακής ΑΟΖ και δείχνει διατεθειμένη να τραβήξει το σχοινί της έντασης. Αυτή η ένταση μεταφέρεται και στην τουρκοκυπριακή πλευρά και τρέφει τον τουρκοκυπριακό εθνικισμό, ο οποίος ακολουθεί βίο παράλληλο με τον ελληνοκυπριακό (και όλοι πυροβολούν τον Ντάουνερ). Το κίνημα κοινοτικής αξιοπρέπειας που οργάνωσε τις μεγάλες διαδηλώσεις πέρυσι σε πρόσφατη ανακοίνωση του καλεί μεν την Τουρκία να αφήσει τους Τουρκοκύπριους να συγκυβερνηθούνε, αλλά αποφεύγει την αναφορά στις συνομιλίες και τη λύση. Πρόσφατη έκκληση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για βοήθεια στη λύση του Κυπριακού υπογράφεται μόνο από δύο πολύ μικρά κόμματα και την συντεχνία των δασκάλων (καμία σύγκριση με τους από δω συναδέλφους τους).

Η αερολογία προσφέρεται στο δημόσιο χώρο πολύ πρόσφατα. Όμως στο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας το θέμα του αερίου πρέπει να είχε συσχετισθεί με το Κυπριακό και το 2004 έστω και πριν να γίνουν οι ερευνητικές γεωτρήσεις.

Η πίεση από πλευράς Τουρκίας σπρώχνει την Κυπριακή Δημοκρατία σε συμμαχία με το Ισραήλ, γεγονός που εν δυνάμει δυσκολεύει την Κύπρο ως κέντρο υπηρεσιών και τουρισμού. Στην ελληνοκυπριακή πλευρά τόσο τα αέρια (η ιδέα των αερίων προς το παρόν) όσο και η προεδρία δημιουργούν ένα αίσθημα υπεροψίας διακριτό ήδη στο δημόσιο λόγο σε βαθμό παραγνώρισης της πολύ δύσκολης θέσης της Ελλάδας, που εξακολουθεί σύμφωνα με τις δηλώσεις να είναι το κύριο μας στήριγμα. 

 

Το επόμενο διάστημα η ιδέα της λύσης θα μπει στο περιθώριο. Η πρόταση από το Συναγερμό και άλλους για διορισμό συνομιλητή (κάτι που θα κάνει ασφαλώς και η άλλη πλευρά) είναι ένας έμμεσος τρόπος για να κρατηθεί απλώς κάποια επαφή, ενώ το τουρκοκυπριακό κράτος θα πάρει το δρόμο της Ταϊβάν. Οι χωριστικές συνειδήσεις θα ενδυναμωθούν τα επόμενα χρόνια.

Τι θα κάνουμε όσοι θέλουμε να επανενώσουμε τις κοινότητες; Τι θα κάνουμε όσοι θέλουμε να διώξουμε τους ξένους στρατούς; Τι θα κάνουμε όσοι θέλουμε μια σύγχρονη κοσμική πλουραλιστική κοινωνία; Τι θα κάνουμε όσοι θέλουμε να κρατήσουμε την Κύπρο ως γέφυρα ειρήνης στην περιοχή και όχι ως «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» των νέων σταυροφόρων. 

 

Μέχρι να αποφασίσουν οι εθνικιστές να προφέρουν αυτό που θέλουν (και όχι να το υπονοούν με σχέδια β που δεν διευκρινίζουν) μέχρι να πουν δηλαδή τη διχοτόμηση με το όνομά της, έχουμε στη διάθεσή μας χρόνο. Έχουμε χρόνο που αυτό τον καιρό τρέχει περίεργα και γρήγορα, στο ρυθμό της συστημικής κρίσης του καπιταλισμού.

Θα μπορούσαμε να πούμε και να προτείνουμε πολλά. Όμως νομίζω ότι μια καλή πρόταση είναι να οργανώσουμε ένα δικοινοτικό συνέδριο ανεξάρτητο από κόμματα για να απαντήσουμε ακριβώς στα ερωτήματα αυτά. Για να μην χαρίσουμε στους υπηρέτες της διχοτόμησης τη σιωπή μας.

Στέφανος Νικής